Deltares heeft binnen het kennisprogramma WarmingUP een aanpak opgesteld voor het monitoren van ecologische effecten bij het onttrekken van TEO. Met deze aanpak kunnen waterbeheerders en warmteleveranciers de effecten van koudwaterlozingen goed monitoren en houden ze zicht op het ecologisch functioneren van een watersysteem.

TEO-systemen tappen in de zomer warmte uit het oppervlaktewater. Deze warmte wordt  opgeslagen in de ondergrond en in de winter gebruikt voor het verwarmen van woningen en gebouwen. Door het onttrekken van warmte aan het oppervlaktewater wordt kouder water terug geloosd; een koudwaterlozing. De praktijkvoorbeelden op wijkniveau van de afgelopen jaren geven nog geen volledig beeld van de effecten  op de ecologie. Er zijn indicaties zijn dat een koudelozing door verlaging in temperatuur kan leiden tot verbeterd doorzicht en lagere nutriëntconcentraties. Wat de ecologische effecten zijn bij grootschalige inzet van TEO  op de langere termijn is echter nog onbekend. Monitoring van TEO-installaties  is  van belang om enerzijds te volgen of er geen ongewenste ecologische effecten optreden. Anderzijds kunnen we de data gebruiken om de kennis over de effecten van TEO op te bouwen: hoe verspreidt zich een koudelozing door een watersysteem en hoe reageren  algen, planten en vissen. Deze kennis over effecten kan waterbeheerders helpen in de afweging bij vergunningverlening.
 

Drie niveaus van monitoring

Wat te monitoren is afhankelijk van de verwachte omvang van de koudelozing, de grootte en de verwachte gevoeligheid van het ontvangende oppervlaktewater en de mate van interesse in kennisontwikkeling. Daarom zijn er drie niveaus van monitoring gedefinieerd: het basisniveau “weet wat je loost”, een uitbreiding voor de monitoring van de ecologische toestand, gestoeld op de KRW- monitoring” en als derde niveau een uitgebreide variant waarbij  directe effecten op soorten en hun ontwikkeling wordt gemonitord. ”Het devies is meten en monitoren wat je onttrekt en loost en een vinger aan de pols houden zodat je kan ingrijpen waar nodig”, vertelt Ida de Groot-Wallast,  expert bij Deltares. De grootste effecten worden verwacht in het voorjaar, meten in meerdere jaren is daarbij van belang.  Met de data uit de meest uitgebreide monitoringsvariant kunnen we onderzoeken welke verbanden we zien tussen de temperatuurverschillen, -verspreiding, de biochemie van het water en flora en fauna.

Het monitoringsplan is één van de eerste producten die opgeleverd zijn voor het thema Aquathermie. In WarmingUP werken ruim veertig partijen uit de hele warmteketen samen aan het ontwikkelen van toepasbare kennis, zodat collectieve warmtesystemen betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar zijn voor de warmtetransitie. Meer over thema aquathermie in WarmingUP.